MASALAH MAKNA
DALAM TERJEMAHAN
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh,in sha allah,hari ini
saya ingin berkongsi berkaitan tajuk masalah makna dalam terjemahan. Terlebih
dahulu saya ingin berkonsi antara perkara-perkara yang mempengaruhi di dalam ingin
memaknakan sesuatu perkataan iaitu posisinya di dalam ayat itu sendiri, bidang
ilmu, dan situasi pemakaian dan budaya penutur. Di sini, saya bawakan satu
perkataan iaitu chair. Seperti yang kita semua sedia maklum, chair membawa
maksud kerusi. Tetapi di sini ianya telah berubah mengikut posisi dan konteks
pemakaiannya di dalam ayat itu sendiri seperti he sat on the chair
yang apabila diterjemahkan ialah dia duduk di atas kerusi, he has
the chair of philosophy at the university yang maksudnya pula ialah dia
dilantik menduduki kerusi mahaguru ilmu falsafah di universiti itu, he
will chair the meeting yang apabila diterjemahkan ialah dia akan
mempengerusikan mesyuarat itu, he was condemmed to the chair
yang membawa maksud dia dihukum mati di kerusi elektrik. Maka, tidaklah
ianya membawa maksud kerusi sahaja. Berikutan dengan itu, untuk memahami
sesuatu makna itu sendiri, perlu diketahui jenis-jenis makna di dalam ayat.
Antara jenis-jenis makna ialah makna
rujukan, makna leksikal, makna gramatikal, makna konteks, makna sosio-kultural,
makna konotasi, makna emosi, makna figuratif. Di dalam makna rujukan, tiap-tiap
perkataan mempunyai lebih daripada satu makna. Makna tiap-tiap perkataan adalah
kabur, samar ataupun tidak tepat. Contoh ; rumah. Di sini, ianya sesuatu yang
umum. Rumah ini boleh menjadi rumah banglo, rumah pangsa, rumah panjang, rumah
kampung dan sebagainya. Oleh yang demikian, makna akan menjadi lebih jelas
apabila mempunyai konteks. Contoh (perkataan minutes). Seperti it
took them thirty minutes to get the thing done yang apabila diterjemahkan mereka
mengambil masa 30 minit untuk menyempurnakan kerja itu (minute:
kiraan masa), the secretary read out the minutes of the last meeting
yang maksudnya ialah setiausaha membaca minit/catatan mesyuarat yang lepas,
I will see you in a minute yang apabila diterjemahkan saya akan jumpa
kamu sebentar lagi, to the minute yang membawa maksud tepat, do
it this minute yang apabila diterjemahkan lakukannya segera.
Contoh lain (perkataan العين). Seperti عين
الطفل تؤلّمه di sini membawa maksud mata
penglihatan, في
الجبل عين جارية iaitu mata air (air mata air), هذا عين للعدوّ yang membawa maksud pengintip,
العين الساهرة وسيلة لمعرفة الطّارق iaitu lubang cermin yang dipasang di pintu, ذلك الرجل عين من الأعيان yang membawa maksud ketua kaum. Di sini saya ingin
berkongsi di dalam memaknakan sebenar perkataan boleh ditandakan dengan dua
cara iaitu dengan tanda sintaksis. Seperti itu binatang (binatang sebenar), dia
binatang (bukan binatang sebenar, tetapi manusia), dia perempuan gila (dia
iaitu perempuan), dia gila perempuan (dia iaitu lelaki) dan juga tanda
semotaksis iaitu perkaitan antara makna perkataan itu dengan makna-makna
perkataan lain yang mengiringi kehadirannya. Contoh: dia mengambil sikat rambutnya,
dia mengambil dua sikat pisang, rambutnya belum disikat. Selain itu,
makna leksikal. Ianya membawa maksud makna unsur-unsur bahasa sebagai lambang,
peristiwa dan sebagainya. Makna leksikal ini juga disebut makna kata seperti
yang terdapat dalam kamus. Contoh, perkataan bad membawa makna
jahat, buruk, jelek, susah, tidak sedap, busuk. Ianya tidak dapat memastikan
mana satu makna yang sesuai untuk dipadankan dengan bad selagi
perkataan tersebut tidak dimasukkan dalam ayat. Makna gramatikal juga disebut
makna fungsian atau makna tatabahasa, iaitu makna unsur linguistik yang dilihat
dari fungsi tatabahasanya. Contoh: can yang membawa banyak maksud iaitu
dapat, tin, mengetinkan. Seperti; They can the fish (berfungsi
sebagai predikat dalam bentuk kata kerja (mengetinkan), he kicked the can
hard (berfungsi sebagai objek ayat). Selain itu, makna konteks. Iaitu
makna yang menunjukkan hubungan antara ujaran dengan keadaan. Ianya juga ialah
makna sesuatu perkataan yang dikaitkan dengan situasi penggunaan bahasa.
Contoh: selamat pagi! (Boleh diterjemahkan kepada keluar. Apabila ia diucapkan
oleh ketua kepada orang bawahannya yang selalu datang lambat ke pejabat).
Makna
sosio-kultural pula ialah makna sesuatu perkataan yang erat kaitannya dengan
sosiobudaya pemakai bahasa. Contoh: marhusip dalam bahasa batak Toba mempunyai
hubungan yang rapat dengan satu adat perkahwinan. Kalau diterjemahkan secara
harfiah ke bahasa Indonesia menjadi berbisik. Terjemahan itu tidak dapat
memberikan makna sebenar yang terkandung dalam marhusip itu. Jadi, tidak perlu
diterjemahkan. Tinggalkan sahaja dan buat catatan kaki untuk menerangkan
maknanya. Selain itu, makna konotatif. Ianya merupakan makna yang lebih luas
maksudnya daripada makna denotatif atau makna rujukan dan melibatkan perasaan.
Makna konotatif juga merupakan makna tambahan yang dimiliki oleh sesuatu
perkataan. Ia mungkin positif dan mungkin negatif, bergantung kepada tafsiran
pengguna perkataan tersebut. Contoh: babi yang membawa konotasi berbeza pada
bukan Melayu iaitu bukan Islam dengan Melayu iaitu Islam, perempuan, wanita,
betina yang makna konotasinya adalah berbeza, isteri saya, bini saya, orang
dapur saya, orang rumah saya, perempuan saya yang juga membawa konotasi berbeza
dan melibatkan emosi. Seterusnya, makna emosi. Emosi juga sejenis makna. Ianya
mesti diterjemahkan dengan betul. Emosi mesti diciptakan semula dalam
terjemahan. Contoh: madu, babi, lembu,
keldai, anjing, kekasih, curang ianya mendatangkan emosi yang pelbagai. Ada
kalanya makna emosi menjadi tabu atau pantang disebut makna pantangan. Contoh:
buaya iaitu sang bedal, harimau iaitu pak belang, jamban iaitu bilik air /
tandas.
Antara faktor yang menentukan makna
emosi ialah orang yang ada hubungan dengan perkataan itu, keadaan sewaktu
perkataan itu digunakan, suasana kebahasaan yang menjadi ciri-ciri perkataan
itu. Makna emosi juga terdapat pada: sebutan, perkataan, frasa, wacana, tema
maklumat. Selain itu, makna figuratif iaitu simpulan bahasa, kiasan,
peribahasa, metafora, simile yang ungkapan bersifat figuratif. Makna figuratif
mesti diingat dan disimpan dalam ingatan. Kaitan antara makna figuratif dengan
perkataannya adalah sewenang-wenang dan ada masanya lari jauh dari makna asal.
Contoh: ayam. Dapat diketahui dengan mudah apabila dilihat dari segi makna
rujukan, tetapi apabila melangkah masuk dalam makna figuratif, makna perkataan
ayam menjadi kabur. Tiba-tiba perkataan ayam mempunyai pelbagai makna rujukan,
seperti: kaki manusia dalam kaki ayam, orang dalam ibu ayam, ayam tambatan,
penyakit dalam rabun ayam, tidur dalam tidur-tidur ayam, kuih dalam cakar ayam,
bunga dalam tahi ayam, sikap dalam resmi ayam, makanan dalam nasi ayam,
perempuan dalam ayam di tangan disambar helang.
Peluasan makna secara figuratif terjadi
melalui proses pengambilan salah satu atau beberapa unsur daripada makna
sesuatu perkataan dan kemudiannya digunakan terhadap benda-benda lain yang pada
asalnya tidak terletak dalam bidang makna perkataan asal itu. Unsur makna yang
diambil mungkin terdiri daripada rupa bentuknya, sifat psikologinya, hubungan
jaraknya, bahagian anggotanya atau persamaan fungsinya. Ianya juga diterbitkan
oleh anggota masyarakat berdasarkan sifat-sifat yang dianggap paling menonjol
pada sesuatu benda.Contohnya: licin iaitu belut, sombong iaitu merak, bodoh
iaitu lembu, becok iaitu murai. Oleh yang demikian, perlunya mengenal pasti
terlebih dahulu jenis-jenis makna pada sesuatu ayat itu sendiri supaya makna
sebenar dapat disampaikan kepada pembaca dan dilihat juga pada sudut kesesuaian
posisi dan konteks pemakaian pada perkataan. Itu sahaja yang dapat saya
kongsikan pada hari ini, wassalam.
HASIL
TULISAN:
NURHAFIZAH
BINTI ZULKIFLI(A158011)
JABATAN
PENGAJIAN ARAB DAN TAMADUN ISLAM
FAKULTI
PENGAJIAN ISLAM
UKM, BANGI
Tiada ulasan:
Catat Ulasan